Ovo treba da znate o infekciji humanim papiloma virusima (HPV)

Šta je infekcija humanim papiloma virusima?

Humani papiloma virus (HPV) je virusna infekcija koja se prenosi ljudima putem kontakta kože na kožu. Postoji preko 100 sorti HPV-a, od kojih se više od 40 prenosi seksualnim kontaktom i može uticati na vaše genitalije, usta ili grlo.

Prema američkom Centru za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC), HPV je najčešća seksualno prenosiva infekcija (SPI).

Ona je tako uobičajena da će većina seksualno aktivnih ljudi u nekom trenutku dobiti neku vrstu virusa, čak i ako imaju malo seksualnih partnera.

Neki slučajevi infekcije genitalnim HPV-om možda neće uzrokovati zdravstvene probleme. Međutim, neke vrste HPV-a mogu dovesti do razvoja genitalnih bradavica, pa čak i raka grlića maternice, anusa i grla.

Uzroci HPV-a

Virus koji izaziva HPV infekciju prenosi se kontaktom kože na kožu. Većina ljudi dobije genitalnu HPV infekciju direktnim seksualnim kontaktom, uključujući vaginalni, analni i oralni seks.

Pošto je HPV infekcija kože na kožu, polni odnos nije potreban da bi se došlo do prenosa.

Mnogi ljudi imaju HPV a to čak ni ne znaju, što znači da ga i dalje možete dobiti iako vaš partner nema simptome. Takođe je moguće imati više vrsta HPV-a.

U rijetkim slučajevima majka koja ima HPV može da prenese virus svojoj bebi tokom porođaja. Kada se to dogodi, dijete može razviti stanje koje se naziva rekurentna respiratorna papilomatoza, pri čemu nastaju bradavice povezane sa HPV-om unutar grla ili disajnih puteva.

Simptomi HPV-a

Često, HPV infekcija ne izaziva bilo kakve primjetne simptome ili zdravstvene probleme.

U stvari, 90 procenata HPV infekcije (9 od 10) nestaju sami u roku od dvije godine, prema CDC-u. Međutim, s obzirom na to da je virus još uvijek u tijelu neke osobe u tom periodu, ta osoba možda nesvjesno prenosi HPV.

Kada virus ne nestane sam po sebi, može da izazove ozbiljne zdravstvene probleme. Tu spadaju genitalne bradavice i bradavice u grlu (poznate kao ponavljajuća respiratorna papilomatoza).

HPV takođe može izazvati rak grlića materice i druge karcinome genitalija, glave, vrata i grla.

Vrste HPV-a koji izazivaju bradavice razlikuju se od vrsta koje izazivaju rak. Dakle, to što imate genitalne bradavice izazvane HPV-om ne znači da ćete razviti rak.

Rak izazvan HPV-om često ne pokazuje simptome sve dok rak nije u kasnijoj fazi rasta. Redovni pregledi mogu pomoći u dijagnostifikovanju zdravstvenih problema povezanih sa HPV-om ranije. Ovo može poboljšati izglede i povećati šanse za preživljavanje.

HPV kod muškaraca

Mnogi muškarci koji su zaraženi HPV-om nemaju simptome, mada neki mogu razviti genitalne bradavice. Posjetite svog ljekara ako primjetite neobične izbočine ili oštećenja na penisu, skrotumu ili anusu.

Neki sojevi HPV-a mogu kod muškaraca izazvati rak penisa, anusa i grla. Neki muškarci mogu biti više izloženi riziku od razvoja karcinoma vezanog za HPV, uključujući muškarce koji primaju analni seks i muškarce sa oslabljenim imunološkim sistemom.

Sojevi HPV-a koji izazivaju genitalne bradavice nisu isti kao oni koji izazivaju rak.

HPV kod žena

Procjenjuje se da će 80 procenata žena dobiti najmanje jednu vrstu HPV-a tokom života. Kao i kod muškaraca, tako i mnoge žene koje se zaraze HPV-om nemaju simptome i infekcija odlazi bez uzroka zdravstvenih problema.

Neke žene mogu primjetiti da imaju genitalne bradavice, koje se mogu pojaviti unutar vagine, u anusu ili oko njega, te na grliću materice ili vulvi.

Zakažite sastanak sa ljekarom ako primjetite neobjašnjene izbočine ili izrasline u ili oko vaših genitalija.

Neki sojevi HPV-a mogu izazvati rak grlića materice ili rak vagine, anusa ili grla. Redovan skrining može pomoći u otkrivanju promjena povezanih sa karcinomom grlića materice kod žena. Pored toga, DNK testovi na ćelijama grlića materice mogu otkriti sojeve HPV-a povezanih sa karcinomom genitalija.

HPV testovi

Testiranje na HPV je različito kod muškaraca i žena.

Žene

 

Ažurirane smjernice američke Radne grupe za preventivne usluge (USPSTF) preporučuju ženama prvi papa test ili Pap-a razmaz u dobi od 21 godine, bez obzira na početak seksualne aktivnosti.

Redovni Pap-a testovi pomažu u prepoznavanju nenormalnih ćelija kod žena. Oni mogu signalizovati rak grlića materice ili druge probleme povezane sa HPV-om.

Žene u dobi od 21. do 29. godina trebale bi da rade samo Pap-a test svake tri godine. U dobi od 30. do 65. godine, žene bi trebale da urade jedno od sljedećeg:

• rade Pap-a test svake tri godine
• rade HPV test svakih pet godina; pregledaće se za rizične tipove HPV-a (hrHPV)
• oba testa rade zajedno svakih pet godina; ovo je poznato kao ko-testiranje

Samostalni testovi su poželjniji u odnosu na ko-testiranje, prema USPSTF-u.

Ako ste mlađi od 30 godina, vaš ljekar ili ginekolog takođe mogu zatražiti HPV test ako su vaši rezultati Pap-a abnormalni.

Postoji najmanje 14 sojeva HPV-a koji mogu dovesti do raka. Ako imate jedan od ovih sojeva, vaš ljekar će možda željeti da vas nadgleda zbog promjena na grliću materice.

Možda ćete morati češće da radite Pap-a test. Vaš ljekar takođe može zatražiti dodatni postupak, poput kolposkopije.

Promjenima grlića materice koje dovode do raka često je potrebno mnogo godina da se razviju, a HPV infekcije često nestaju same od sebe, a da ne izazovu rak. Možda ćete željeti da slijedite kurs pažljivog čekanja uz redovne kontole umjesto da se podvrgavate tretmanima za nepravilne ili prekancerozne ćelije.

Muškarci

Važno je napomenuti da je HPV DNK test dostupan samo za dijagnostifikovnanje HPV-a kod žena. Trenutno ne postoji test odobren od FDA za dijagnosticiranje HPV-a kod muškaraca.

Prema izvoru CDCT-a, rutinski skrining za analni karcinom, grkljan ili penis kod muškaraca trenutno se ne preporučuje.

Neki ljekari mogu da obave analni Pap-a test za muškarce koji imaju povećan rizik za razvoj analnog karcinoma. Ovo uključuje muškarce koji dobijaju analni seks i muškarce sa HIV-om.

HPV tretmani

Većina slučajeva HPV-a nestaju sami, tako da ne postoji lijek za samu infekciju. Umjesto toga, vaš ljekar će vjerovatno željeti da dođete na ponovljeno testiranje za godinu dana da vidi da li se infekcija HPV-om nastavlja i da li su se razvile bilo kakve promjene ćelija koje zahtevaju dalje praćenje.

Genitalne bradavice mogu se liječiti ljekovima na recept, spaljivanjem električnim nabojem ili zamrzavanjem tečnim azotom. Ali, oslobađanje bradavica ne liječi sam virus i bradavice se mogu vratiti.

Prekancerogene ćelije mogu biti uklonjene kratkim postupkom koji se obavlja u ordinaciji ljekara. Rak koji nastaje od HPV-a može se liječiti metodama kao što su hemoterapija, terapija zračenjem ili operativnim zahvatima. Ponekad se može koristiti više metoda.

Trenutno ne postoje medicinski podržani prirodni tretmani za HPV infekciju.

Rutinski skrining za HPV i rak grlića materice važan je za prepoznavanje, praćenje i liječenje zdravstvenih problema koji mogu nastati kao posledica HPV infekcije.

Kako možete dobiti HPV?

Svako ko je imao seksualni kontakt kože na kožu pod rizikom je od infekcije HPV-om. Ostali faktori koji mogu povećati na rizik od infekcije HPV-om uključuju:

• povećan broj seksualnih partnera
• nezaštićeni vaginalni, oralni ili analni seks
• oslabljeni imuni sistem
• seksualni partnera koji ima HPV

Ako zarazite visoko rizičnu vrstu HPV-a, neki faktori mogu povećati vjerovatnoću da će se infekcija nastaviti i prerasti u karcinom:

• oslabljeni imuni sistem
• druge SPI, poput gonoreje, hlamidije i herpes simpleksa
• hronična upala
• mnogo djece (rak grlića materice)
• korišćenje oralnih kontraceptiva tokom dužeg vremenskog perioda (rak grlića materice)
• korišćenje duvanskih proizvoda (rak usta ili grla)
• primanje analnog seksa (analni karcinom)

Prevencija HPV-a

Najlakši načini za spriječavanje HPV-a su upotreba kondoma i praktikovanje sigurnog seksa.

Pored toga, vakcina Gardasil 9 dostupna je za prevenciju genitalnih bradavica i karcinoma izazvanih HPV-om. Vakcina može zaštititi od devet vrsta HPV-a za koje se zna da su povezani ili sa karcinomom ili genitalnim bradavicama.

CDC preporučuje HPV vakcinu za dječake i djevojčice uzrasta od 11 do 12 godina. Dvije doze vakcine daju se najmanje šest mjeseci. Žene i muškarci uzrasta od 15 do 26 godina takođe mogu da se vakcinišu prema rasporedu od tri doze.

Pored toga, osobe starosne dobi od 27 do 45 godina, koje ranije nisu bile vakcinisane protiv HPV-a, takođe se mogu vakcinisati sa Gardasil-om 9.

Da biste spriječili zdravstvene probleme povezane sa HPV-om, obavezno idite na redovne zdravstvene preglede, preglede i Pap-a brisove.

HPV i trudnoća

Ako se zarazite HPV-om, ne smanjujete šanse da zatrudnite. Ako ste trudni i imate HPV, možda biste željeli da odložite liječenje do porođaja. Međutim, u nekim slučajevima HPV infekcija može izazvati komplikacije.

Hormonske promjene koje se javljaju tokom trudnoće mogu izazvati rast genitalnih bradavica, a u nekim slučajevima te bradavice mogu i krvariti. Ako su genitalne bradavice široko rasprostranjene, mogu otežati vaginalni porođaj.

Kada genitalne bradavice blokiraju porođajni kanal, može biti potreban carski rez.

U rijetkim slučajevima žena sa HPV-om može ga prenijeti svojoj bebi. Kada se to dogodi, može se javiti rijetko, ali ozbiljno stanje koje se naziva ponavljajuća respiratorna papilomatoza. U ovom stanju, djeca razvijaju izrasline vezane za HPV u svojim disajnim putevima.

Promjene grlića materice se mogu javiti i tokom trudnoće, tako da biste trebali planirati da nastavite sa rutinskim skriningom na rak grlića maternice i HPV dok ste trudni.

Činjenice i statistike o HPV-u u SAD-u

Evo nekih dodatnih činjenica i statistika o HPV infekciji:

• CDC procjenjuje da 79 miliona Amerikanaca ima HPV. Većina tih ljudi je u kasnim tinejdžerskim ili ranim 20-ima.
• Procjenjuje se da će oko 14 miliona novih ljudi godišnje dobiti HPV.
• U Sjedinjenim Državama HPV uzrokuje preko 33.000 karcinoma svake godine kod muškaraca i žena.
• Procenjuje se da je 95 procenata analnih karcinoma izazvano HPV infekcijom. Većinu ovih slučajeva izaziva jedna vrsta HPV-a: HPV 16.
• Dva soja HPV-a – HPV 16 i 18 – predstavljaju najmanje 70 posto slučajeva karcinoma grlića materice. Vakcinacija može zaštititi od dobijanja ovih sojeva.
• 2006. godine preporučena je prva vakcinacija protiv HPV-a. Od tada, primjećeno je 64-odstono smanjenje virusa HPV pokrivenih vakcinom kod tinejdžera u Sjedinjenim Državama.

Izvor: healthline.com